بي نظمي ضرباني “لرزش دهليزي”

قلب شما يك پمپ مكانيكي است كه خون را در بدن به گردش در مي آورد.ابزار اين پمپ عضله قلب شماست كه با ضربانات الكتريكي به نام ايمپالس تحريك مي شود.

سرعت ايمپالس ها 60-100تا در دقيقه است.اين ضربانات در حالت طبيعي بصورت منظم از نقطه اي در قلب به نام گره سينوسي ايجاد مي شود و در طي مسير خود باعث انقباض حفرات قلب مي شود.منظور از حفرات قلب دو دهليز در بالا و دو بطن در پايين است.وقتي فعاليت الكتريكي قلب شما منظم باشد فعاليت مكانيكي آن هم خواهد بود و شما مي توانيد اين نظم را با لمس نبض ساعد خود بررسي كنيد.اما بي نظمي در فعاليت الكتريكي در هر قسمت از مسير قلب كه اتفاق بيافتد،باعث نامنظم شدن انقباضات و در نتيجه نامنظمي نبض شما خواهد شد.

اگر بي نظمي الكتريكي در دهليزهاي قلب اتفاق بيافتد بينظمي را دهليزي مي نامند و اگر در بطن باشد بطني ناميده مي شود.

يكي از بي نظمي هاي شايع كه باعث بستري شدن بيماران در بخش ويژه مي شود لرزش يا فيبريلاسيون دهليزي است.فراواني لرزش دهليزي تقريبي 1% در كل جمعيت است.اين شيوع در افراد بالاي 80 سال به حدود 8% مي رسد.لرزش دهليزي زماني اتفاق مي افتد كه ضربان الكتريكي به جاي طي مسير طبيعي خود به دلايلي به چرخش در دهليز مي پردازد.

در اين هنگام تحريك الكتريكي در دهليزها نامنظم شده و جهت مشخصي ندارد و به اين ترتيب انقباضات نامنظم و نبض نامنظم خواهد شد.سرعت حركت اين ضربان قلب حدود 600 بار در دقيقه افزايش مي يابد.در نتيجه:

.انقباض منظم دهليزي نداريم و دهليزها نمي توانند خون را بطور كامل به بطنها تخليه كنند پس خروجي كاهش مي يابد.

.ثانيا ضربانهاي بطن كه از دهليزها تبعيت مي كند نيز نامنظم و ناكارامد مي شود.

.همچنين سكون خون داخل دهليزها موجب تشكيل لخته دهليزي و نهايتا حركت اين لخته و مشكلات مربوطه مي شود.

علائم:

ريتم لرزش دهليزي ممكن است ناگهاني،گاهگاهي و يا دائمي باشد.مهمترين علامت بيماران با ريتم لرزش دهليزي بدون سابقه درمان،احساس تپش قلب مي باشد،ضربان قلب سريع در بيماران تنگي عروق خونرساني قلبي،موجب تشديد درد سينه و در مبتلايان به مشكلات دريچه اي و نارسايي قلبي ممكن است منجر به تشديد نارسايي قلب و ايجاد علائم تنگي نفس شود.اين بي نظمي معمولا خيلي خطرناك نيست و معمولا در كيفيت زندگي تاثير مي گذارد ولي جان بيمار را به خطر نمي اندازد. اما وقتي علل مادرزادي(مشكل هدايتي) در ساختمان قلب وجود داشته باشد خطرناك بوده و ممكن است منجر به افت فشارخون،شوك و كاهش هوشياري شود.

عوارض:

در حقيقت مهم ترين عارضه ريتم لرزش دهليزي افزايش خطر ايجاد و حركت لخته از قلب به رگهاي اصلي مي باشد.نهايتا حركت لخته ممكن است باعث عوارضي همچون سكته مغزي(كتهش سطح هوشياري،فلج نيمي از بدن و لكنت زبان و…)،ورود لخته به شريان كليه (افزايش شديد و ناگهاني فشار خون را در پي دارد) و ورود لخته به شريان شكمي (با درد شديد و ناگهاني شكم همراه است و در صورت عدم درمان فوري با مرگ و ميربالايي همراه مي باشد) و ورود لخته به اندام(درد و سياه شدن اندام) و… شود.

علل لرزش دهليزي:

ممكن است افزايش سن،وجود برخي بيماريهايي ساختماني قلب مثل نارسايي قلب،تنگي يا نارسايي دريچه اي(شايعترين اختلال درچه اي تنگي ميترال)،گشاد شدن قلب،بيماري عروق خونرسان عضله قلب و نيز برخي بيماريها مثل فشارخون بالا،ديابت،پركاري (تيروئيد سمي)،لخته در شريايين ريوي و مصرف الكلي يا اتانول بعنوان علت اين بينظمي ضرباني مطرح مي باشند.

تشخيص:

در معاينه با يافتن نبض نامنظم و صداهاي قلبي نامنظم و متغيير مي توان بينظمي ضرباني را حس كرد.در صورت عدم مصرف دارو،نبض در حدود 150 بار در دقيقه و همچنين كاملا نامنظم است.بررسي نوار قلب (الكتروكارديوگرام يا ECG) بهترين و آسانترين روش تشخيص است.نوار قلب در لرزش دهليزي موج (P) ندارد و پاسخ بطني (امواج R)نامنظم دارد. و معمولا در موارد تازه تشخيص داده شده سرعت نبض نامنظم (بيش از 100ضربه در دقيقه) مي باشد.

اكوكارديوگرافي براي تشخيص بيماري ساختماني قلب و تست و رزش براي تشخيص بيماري كرونري قلب از ساير روش هاي تشخيصي مي باشند.ممكن است بيماران ريتم لرزش دهليزي حمله اي داشته باشند يعني گاها ريتم طبيعي و گاها ريتم لرزش دهليزي داشته باشند بنابراين به صورت موقت دچار طپش قلب مي شوند و ممكن است هنگام معاينه پزشك و تهيه نوار قلب نرمال باشد.

در اين موارد بايد از دستگاه پايش 24 ساعته نوار قلب(هولتر)براي تشخيص نوع گذاري لرزش دهليزي استفاده كرد.

درمان:

اصول سه گانه درمان در لرزش دهليزي عبارت است از:

• كنترل تعداد ضربان بطني
• پيشگيري از عوارض مهم مثل لخته و تحرك لخته.
• برگرداندن ريتم سينوسي به روشهاي دارويي و غير دارويي.

رعايت  رژيم غذايي مناسب براي سلامت:

براي داشتن رژيم غذايي سالم بايد حداقل نيمي از بشقاب غذا شامل سبزيجات مختلف و ميوه باشد.چربي هاي سالم مانند امگا3 در ماهي سالمون را نيز اضافه كنيد.گوشت بدون چربي و حبوبات منابع خوب پروتئين هستند.براي تامين فيبر مورد  نياز،از غلات به جاي كربوهيدرات هاي تصفيه شده استفاده كنيد.

كاهش قند تصفيه شده ،چربي هاي ترانس و سديم به كنترل قند خون،كلسترول و فشارخون كمك مي كند.

پروتئين هستند.براي تامين فيبر مورد نياز،از غلات به جاي كربوهيدرات هاي تصفيه شده استفاده كنيد.

كاهش قند تصفيه شده ،چربي هاي ترانس و سديم به كنترل قند

خون،كلسترول و فشارخون كمك مي كند.

آموزش موارد زير به بيمار:.

وسايل نياز به وارفارين درماني،همچنين چك INR،اصلاح رژيم غذايي ،مصرف داروهاي ضد التهاب غير استروئيدي و آسپرين.

.اهميت معاينات منظم براي اطمينان از هر گونه تغيير ريتم قلب.

.تماس با پزشك يا پرستار در صورت احساس سرگيجه ،سبكي سر،نشانه هاي تغيير ريتم قلب.

.اجتناب از اتانول،كافئين،نيكوتين،مسائركننده وقوع حادثه آريتمي هستند.

مداخلات پرستاري:

پايش نشانه هاي كاهش جريان خون به بافت ها يا ارگان هاي حمايتي (هيپوپرفيوژن) در اثر كاهش برونده قلبي،كه توسط علائم زير مشخص مي شود و ممكن است در نتيجه فيبريلاسيون دهليزي رخ دهد:

• كاهش فشار نبض
• سردي اندام ها
• تغيير وضعيت رواني
• ضربان قلبي سريع زمان استراحت
• تنفس متناوب عميق و سطحي
• افزايش سطح BUN سرم.